Thuisreis

De tentoonstelling Thuisreis vertelt het persoonlijke verhaal van de jonge jaren van Marga Minco (1920 - 2023). De schrijfster van de oorlogskroniek Het bittere kruid (1957) wordt geboren in Ginneken en groeit op in een hecht Joods gezin waar kunst en muziek niet weg te denken zijn. In 1938 start ze haar schrijverscarrière als leerling-journalist bij de Bredasche Courant; nog niet wetende hoe de wereld in een paar jaar drastisch zou veranderen.

— “Geregeld keer ik in mijn dromen terug naar mijn geboorteplaats Breda.”

Breda: 1920 – 1940

Foto's van Jan de Jong (1898 - 1971) laten je in de tentoonstelling het Breda van omstreeks 1935 zien, het Breda van Marga Minco. Aan de hand van herinneringen, zoals die aan het Valkenberg, het Mastbos, de Grote Markt en het Kasteelplein, zie je de stad door haar ogen.

— “Mijn zus en ik hollen naar het Valkenberg, blijven bij de vijver talmen om naar de eenden te kijken en naar het mysterieuze perk met de cacteeën, dat achter hoog struikgewas verborgen ligt en waar we altijd weer naar toe getrokken worden.”

Herinneringen in woord en beeld

Marga Minco heeft haar herinneringen niet alleen in woord, maar ook in beeld vastgelegd. Dit schaduwoeuvre wordt nu voor het eerst tentoongesteld. De kleine schilderijen verbeelden elementen uit Minco’s jeugd in Ginneken en Breda. Gecombineerd met familiefoto's en een album met getekende ‘herinneringsflitsen’, geven ze een intieme kijk in het leven van een Joods gezin in het interbellum.

Marga Minco maakte het album met herinneringen in 1942 als huwelijkscadeau voor haar zus Bettie. Ze ging ervan uit dat het in de oorlog verloren was gegaan, maar via een aangetrouwd familielid in Amerika kwam het weer bij haar terug: de inspiratie voor haar laatste roman Nagelaten dagen (1997).

— “Het was of de motor van mijn geheugen een slag werd teruggedraaid. Het bewijs was onmiskenbaar geleverd: Zo was het. Zo hadden wij eruitgezien. Zo waren de kleine voorvallen die zoveel betekenden in onze zorgeloze jeugd. Het album bevatte drieëntwintig bladen. Ik sloeg het dicht.”

Het bittere kruid

Minco’s bekendste boek is Het bittere kruid, een klassieker in de Europese literatuur over de Tweede Wereldoorlog. Het beschrijft de ondergang van een Joods gezin in Breda en is gebaseerd op haar eigen ervaringen met de Jodenvervolging in Nederland.

— “Ik bleef staan om te kijken naar de mensen die uitstapten, alsof ik op iemand wachtte. Iemand met een vertrouwd gezicht, vlak voor het mijne. Maar ik miste het geloof van mijn oom. Zij zouden nooit terugkomen, mijn vader niet, mijn moeder niet, Bettie niet, noch Dave en Lotte.”

Met dank aan: