Sacha!

De tentoonstelling Sacha! - 50 jaar modefotografie in Stedelijk Museum Breda vertelt het verhaal van een bescheiden Rotterdams meisje dat doordringt tot de top van de modefotografie. Haar foto’s weerspiegelen de culturele en maatschappelijke veranderingen die plaatsvinden gedurende haar 50-jarige werkzame leven.

Al tijdens haar Parijse stage in 1964 bij modetijdschrift Elle springt het talent van Sacha van Dorssen (Rotterdam, 1940) in het oog. Haar eerste foto’s maken zo veel indruk op toenmalig art director Peter Knapp dat ze direct mag blijven. Haar studie aan de Academie voor beeldende kunsten Sint-Joost in Breda maakt ze nooit af. In plaats daarvan begint ze te fotograferen en werken voor tijdschriften en advertenties. Met haar natuurlijke stijl verbeeldt ze soms exotische, maar even vaak herkenbare en realistische situaties. Zo kan een shoot op het strand de ene keer luxe uitstralen, een andere keer de alledaagsheid van een dagje aan zee. Natuurlijke omgevingen waarin ze buiten kan fotograferen zoals het strand, platteland of de woestijn hebben haar voorkeur. Ook van de modellen zet ze een natuurlijk beeld neer. Vrouwen zijn in haar ogen actief en energierijk. Dat levert taferelen op waar beweging, toeval en humor een rol spelen. In alle gevallen roept Sacha precies de juiste sfeer op die lezers aanzet tot fantasieën over werelden waar ze zelf ook toe willen behoren.

Verleiden

Als een van de weinige vrouwelijke modefotografen in die tijd portretteert ze haar (overwegend vrouwelijke) modellen nooit als object, maar altijd als persoon met wie de kijker zich kan identificeren. Verleiding is een onlosmakelijk onderdeel van de mode- en publicitaire fotografie. De scenes moeten bij de consument immers het verlangen oproepen de getoonde producten te kopen. Waar haar mannelijke collega’s dit soms hard en vulgair verbeelden, doet Sacha dat op meer ingetogen wijze. Blote benen of een decolleté zijn voor haar genoeg om op een natuurlijke manier sensualiteit te suggereren. Deze bescheidenheid klinkt ook door in haar werkwijze. In de jaren ’70 ontstaat de trend dat de sfeer en het verhaal op een modefoto belangrijker zijn dan de kleding zelf die het aanprijst. Soms gaat dat zo ver dat de kleding geheel onzichtbaar is in het eindresultaat. Modefotografen presenteren zich hierbij als grote kunstenaars waarbij hun foto’s op de grens van autonome kunst balanceren. Sacha daarentegen houdt altijd voor ogen dat haar werk moet functioneren binnen de context van een tijdschrift. Ze zet zowel een aantrekkelijke sfeer neer als dat ze de kleding goed in beeld brengt. Ze werkt het liefst in een team. Het model, de visagist, de chauffeur en de stylist zijn voor haar even belangrijk als haar eigen rol als fotograaf. Haar oprechte interesse voor mensen en haar goede oog voor stof, hoe het valt en hoe licht er op werkt helpen haar hierbij. 

Gouden combinatie

Deze gouden combinatie van eigenschappen maakt dat Sacha een geliefde en veelgevraagde fotograaf is. Ze stijgt op tot de hoogste regionen van de modefotografie, waarbij ze met veel van haar collega’s vriendschappen sluit. Ze fotografeert voor onder andere Marie Claire, Avenue en Vogue. Ze werkt met bekende creative directors zoals Antoine Kiefer en Nelson Sepulveda. De op dat moment nog onbekende modellen Grace Jones, Kate Moss en Claudia Schiffer die ze voor haar lens krijgt, dragen toonaangevende mode van Jean-Paul Gaultier, Comme des Garçons, Agnès B en Dorothée Bis. Daarnaast verbindt ze haar naam aan talrijke advertentiecampagnes voor grote modehuizen als Yves Saint Laurent en Dior.

De moderne vrouw

Een rondgang langs Sacha’s beelden, in Breda zowel binnen als buiten geëxposeerd, laat zien hoezeer modefotografie een weerspiegeling van de tijdgeest is. De opkomst van de luxe reisindustrie in de jaren ’80 resulteert bijvoorbeeld in modereportages in de poolcirkel of op een exotisch strand, het model rijdend op een olifant. Ook toont haar werk de veranderende rol van de vrouw in de roerige periode ‘60 - ’80. Vrouwenemancipatie en de seksuele revolutie zijn in volle gang, topless zonnen en korte rokken doen hun intrede. Opdrachtgevers zoals Avenue en Elle richten zich op de moderne vrouw die zelf beslist over haar leven. Sacha verbeeldt haar verschillende gedaantes: kosmopolitisch of landelijk, meisjesachtig of zelfbewust, informeel of zakelijk, uitgesproken vrouwelijk of androgyn. Ook Sacha’s eigen leven laat zien hoe een vrouw zich kan ontwikkelen. Met doorzettingsvermogen, lef en talent realiseert ze haar meisjesdroom. Ze vertrok als jonge vrouw uit Breda om daar na een halve eeuw terug te keren uit Parijs als een bewonderde en geliefde modefotograaf.

Tip! Bij deze tentoonstelling is een audiotour aanwezig

In de tentoonstelling krijg je met de audiotour een persoonlijke kijk in de werkwijze van Sacha. Ze vertelt over haar verre reizen, waarbij ze veel verschillende mensen ontmoet en nauw met een creatief team samenwerkt. Omdat ze vaak buiten werkt moet ze zich op iedere locatie aanpassen aan de weersomstandigheden en soms onconventionele keuzes maken. Haar kalme manier van vertellen neemt je mee in haar verhaal; alsof je naast haar staat terwijl ze in haar artistieke proces zit.

Daarnaast is beeldredacteur Jenny Smets te horen. Ze is gespecialiseerd in modefotografie en vertelt over de industrie in de tijd dat Sacha werkt. Haar verhaal biedt context bij de foto's; hoe verre oorden en lichte verhaallijnen werden geïntroduceerd, de manier waarop er naar vrouwelijk naakt werd gekeken en hoe de compositie in een foto juist nadruk kan leggen op de kleding die het model draagt.

Publicatie

Bij deze tentoonstelling verscheen het boek Sacha! 50 jaar modefotografie bij W-books.
Prijs: €24,95, verkrijgbaar in onze museumshop.

Sacha! – 50 jaar modefotografie is (mede) mogelijk gemaakt met financiële steun van Fonds 21, Stichting Zabawas, Kickstart Cultuurfonds en Land Rover Knook Breda.